صله رحم؛ رسم خوشایندی است؛

دورنمای آن آشکار است؛ تو می‌خواهی تجدید کنی همه خاطره‌هایت را، همه خوبی‌ها را و بی‌شک در مسیر، باید قدر بدانی ارزش خویشان و نزدیکانت را،

قدر بدانید خویشاوندان و نزدیکان خود را؛ پدر، مادر، خواهر، برادر و...، باور کنید به محض فقدان عزیزی، ارزش واقعی او آشکار می‌شود.

دیدگاه قرآن

"... واتقوا الله الذى تساء لون به والارحام ان الله کان علیکم ‏رقیبا."

ای مردم! در مورد ارحام از خدا پروا کنید. همانا خدا مراقب شماست. (سوره نسا/ 1)

در این آیه، توصیه می‌شود که در مورد ارتباط خود با ارحام (صله رحم) بیشتر اندیشه کنید، در ادامه هم به این نکته اشاره می‌شود که باید مراقب احقاق حق دیگران بود.

دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام)

به رسول خدا عرض شد: بالاتر از همه مردم کیست؟ فرمود: آنکه بیشتر از همه تقوای الهی دارد و از همه کس بیشتر صله رحم می‌کند و امر به معروف و نهی از منکرش بیشتر است.

امام باقر علیه السلام:

صله ارحام، «اعمال» را پاک، «اموال» را افزون، بلاها را دفع، حساب را آسان می‌کند و «مرگ» را به تاخیر می‌اندازد.»

امام علی علیه السلام:

«صلوا ارحامکم و ان قطعوکم:

با خویشاوندان‌تان پیوند و رفت و آمد داشته باشید، هر چند آنان با شما قطع رابطه کرده باشند.»

امام صادق علیه السلام فرمود:«صله رحم کن، حتی اگر با دادن یک لیوان آب به نزدیکانت باشد. بهترین صله رحم بازداشتن خویش است از آزار آنها.»

 نگاه بزرگان

حکایت

امام صادق علیه السلام در بستر بیماری و شهادت افتاده بود و گاهی از هوش می‌رفت. یک بار که به هوش آمد، فرمود به حسین بن علی بن علی - که پسر عموی پدر امام بود- هفتار دینار بدهید و به فلانی، فلان مقدار و به فلانی، فلان مقدار بدهید.

به امام عرض کردیم:«آیا به مردی بخشش می‌کنید که می‌خواست شما را به قتل برساند؟»

امام فرمود:«آیا می‌خواهی من از آنها نباشم که خداوند توصیف کرده است:« و کسانی که بنا به امر خدا صله می کند و از پروردگارشان میترسند و از بدی حساب بیمناکند.» بله خداوند بهشت را آفرید و آن را خوشبو ساخت و بوی بهشت تا هزار سال راه می‌رود ولی عاق والدین و قاطع رحم آن بو را نمی‌شنوند.»

 اهمیت موضوع صله رحم:

ارحام یعنی قوم و خویش و منظور از «صله» نیکی کردن. ارحام مثل اعضای یک بدن هستند که هر عضوی باید در حفظ عضو دیگر بکوشد.

اینها همه حقوق جسمانی ارحام است و حقوق ارحام ایمانی هزار درجه از اینها بالاتر است، به همان اندازه‌ای که پیغمبر صلی الله علیه و آله و حضرت فاطمه سلام الله علیها از پدر و مادر جسمانی بالاترند. نزدیکان و پدر و مادر دینی ما سه طبقه هستند: طبقه اول که از همه بالاترند، ائمهاطهارند، طبقه دوم ساداتآن بزرگواران هستند و طبقه سوم مومنانهستند که قرابت باطنی دارند.

چند نکته دوباره صله رحم:

1-این کار نیک و ساده، آنقدر سازنده و مفید است و آنچنان مورد رضای پروردگار، که گاهی تقدیر الهی به خاطر آن عوض می‌شود و خداوند به پاداش این عمل نیکو، بر عمر کسی می‌افزاید.

امام رضا علیه السلام فرمود: جز صله رحم چیزی را سراغ نداریم که عمر را زیاد کند.

2-صله رحم یک وظیفه اخلاقی است، حتی نسبت به آنان که اهل گناهند. چه بسا به برکت رفت وآمد بستگان صالح، فاجران هم راه صلاح پیش گیرند و تاثیر بپذیرند.

3- حتی اگر بستگان، مایه آزار انسان را فراهم کنند، باز هم حق گسستن پیوند را نداریم، چرا که حفظ احترام و توجه به خویشاوندان، همواره واجب و ضروری است.

4-سنت «صله رحم»، از نیکوترین برنامه‌های دینی در حیطه معاشرت است. حفظ ارزش‌های دینی و سنت‌های سودمند و ریشه‌دار دینی، از عوامل تحکیم روابط در خانواده‌هاست. به ویژه در مناسب‌های ملی، در اعیاد و وفیات و آغاز سال جدید فرصت طبیعی و مناسبی برای عمل به این «سنت دینی است.

قهر کردن، جواب سلام ندادن، ترشرویى، شرکت نکردن در محافل، کمک نکردن در گرفتاریها، گله‏هاى نا به جا و امثال آن به قطع‏ رحم و گسستن پیوند مى‏انجامد.

 - آثار صله رحم

1- زیادت عمر

2- به تأخیر افتادن اجل

3- زیادت رزق

4- زیادت مال

5- زیادت نعمت

6- رفع فقر

7- آبادانی سرزمین

8- تأمین سلامت در جمیع امور

9- افزایش محبت در میان خویشان

10- امکان بهره گیری از سرمایه های وجودی خویشان

11- آرامش روانی

12- بخشش گناهان

13- مشمول رحمت حق شدن

14- برخورداری از رزق الهی

15- تأمین حوایج دنیوی

16- تقرب به حق تعالی

17- رهایی از ابتلا به مرگ ناگوار

دیرینگی اندیشه نجات و تأملی کوتاه

بی‌گمان در دوران ما اندیشة نجات و منجی‌موعود، یا همان موعودباوری ـ که در غرب عموماً، آن را با مسیحاگرایی، آینده‌گرایی و هزاره‌گرایی در یک ردیف طبقه‌بندی می‌کنند ـ بیش از هر زمان دیگر در کانون نگاه فرزانگان و خردورزان قرار گرفته است. اینک، اما، اهمیت موضوع نه فقط، در این است که بسیاری از ملت‌ها و مذاهب جهان موعودباورند، بلکه در آن است که موعودباوری به عنوان یک پدیدة دینی رو به رشد، می‌رود تا در معادلات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ـ وحتی اقتصادی ـ به صورتی تأثیرگذار جایگاه ویژه‌ای به دست آورد. برای مسلمانان، ـ و به‌ویژه شیعیان ـ اهمیت موضوع از آن رو دوچندان می‌گردد که بر این باورند مهدی موعودِ ایشان "مهدی امت‌هاست" بنابر‌این، اندیشة منجی موعود در ادیان را، اندیشه‌ای هم‌سو با اهداف دینی و معنوی خویش و مفید برای آنها می‌انگارند.

آیا همة مصادیق اندیشة منجی موعود در ادیان و ملل، هم‌سو با آرمان‌های موعود‌گرایانة اسلام و تشیع ارزیابی می‌شود؟ آیا همة موعودباوری‌ها در ادیان مختلف به یک گونه‌اند؟ آیا می‌شود موعود همة ادیان را یکی (مهدی موعود 4 دانست؟ آیا طرح اندیشة‌ منجی موعود و دامن زدن به این بحث در جهان و جلب توجه همگان به این اندیشه و مدافعان آن در میان ادیان و ملت‌ها به سود جامعة جهانی، انسانیت و معنویت است؟ این اندیشه بیشتر با صلح جهانی نسبت دارد یا با جنگ جهانی؟ اینها و ده‌ها پرسش مشابه دیگر در این زمان فراروی ما خودنمایی می‌کند و پاسخ می‌طلبد؛ پاسخی نه صرفاً از روی رهیافت‌های ایمانی و ایدئولوژیک، بل، از روی تحقیق و صداقت علمی.

اگر بخواهیم مهم‌ترین و کلی‌‌ترین مباحث مطرح یا قابل بررسی را در چنین مطالعه‌ای در نظر آوریم، پرسش‌هایی به قرار زیر سامان می‌یابد:

 1-   آیا موعودباوری، پدیده‌ای فراگیر و جهانی است؟ اگر آری، در چه گستره‌ای؟ و آیا همة‌ادیان و مذاهب موعودباورند؟

 2- آیا موعودباوری در همة موارد به یک صورت واحد است یا انواعی دارد؟ این تنوعات در چیست و چگونه می‌توان آنها را دسته‌بندی کرد؟ تا چه حد این اندیشه‌ها، مشترک یا متفاوت‌اند؟

 3- اندیشة منجی موعود در هر یک از ادیان یا جریانات موعودباور به لحاظ اصالت، رسوخ، فراگیری، و سرزندگی چگونه است؟

 4- آیا موعود همة ادیان یکی است؟ آیا امکان تجمیع همة این وعده‌ها در یک وعدة جامع و واحد وجود دارد؟

 5- موعودباوری در خاستگاه خود چگونه اندیشه‌ای است؟ آیا برخاسته از اعتقاد به یک پیش‌بینی است، یا تشخیص یک ضرورت تاریخی است، یا ناشی از امیدی روان‌شناختی در هنگامة بیچارگی‌هاست، و یا چیز دیگری است؟ و آیا اصولاً خاستگاه موعودباوری‌ها یکی است، یا از این حیث متفاوت‌اند؟

 6- نظریة مناسب و قابل قبول برای توجیه فراگیری جهانی اندیشة منجی موعود چیست؟ (وام‌گیری، کهن‌الگو‌ها، واکنش انسانیِ یک‌سان در برابر فشارهای اجتماعی، انکشاف حقیقتی واحد بر افراد مختلف و ...)

 7-  آیا اصولاً موعودباوری اندیشه‌ای مثبت و سازنده ارزیابی می‌شود؟ اگر آری، امکانات این اندیشه برای بهبود اوضاع بشر چیست؟ در هر کدام از ادیان، این اندیشه، حامل چه انرژی مادی و معنوی‌ای است؟ کدام‌یک از مصادیق موعوداندیشی این لحاظ برتر است؟

 8- کدام‌یک از مصادیق موعوداندیشی به لحاظ نظری، عملی و ارزشی مستحکم‌تر، مؤثرتر و متعالی‌تر است؟

 9- موعودباوری چه نسبتی با جهانی شدن به عنوان یک نظریه و نیز پدیده دارد؟

 10-   اندیشة منجی و نجات موعود چه نسبتی با موضوع صلح یا جنگ جهانی دارد؟ آیا نوید صلح می‌دهد، یا وعید جنگ؟ یا که مصادیق آن از این بابت متفاوت است؟

هریک از این مسائل، می‌تواند ذهن پرسش‌گر را به خود مشغول دارد و لااقل برخی از آنها می‌تواند موضوع تحقیقاتی مفصل قرار گیرد. بی‌گمان این همه را، نمی‌توان در یک بررسی به دست آورد و برای هریک می‌باید طرح ویژه و مستقلی ریخت، تا آن‌گونه که شایسته است به آن پاسخ داده شود.

اندیشة منجی موعود در مهم‌ترین ادیان تاریخی و زندة جهان از: آیین زرتشتی، آیین هندو، آیین بودا، آیین کنفوسیس، آیین دائو، یهودیت، مسیحیت و اسلام، می‌تواند به روشنی جایگاه ما را در این‌ خردورزی روشن سازد. من و شما هستیم با این همه پرسش‌های مهم و اساسی شما قضاوت کنید این بحث شوخی بردار است؟

... باشد تا فرصتی دیگر

اما سخن پایانی

ما ز یاران چشم یاری داشتیم